ބިލިއަނަކަށްވުރެ ގިނަ މައުލޫމާތު ހާމަވެ ބޮޑު ޑޭޓާ ލީކެއް: އިންޓަނެޓް ބޭނުންކުރާ އެންމެންނަށް ނުރައްކަލެއް!

އިންޓަނެޓް ދުނިޔޭގެ ތާރީޚްގައި ހިނގި އެންމެ ބޮޑު ޑޭޓާ ލީކުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ބޮޑު ލީކެއް ހާމަވެއްޖެއެވެ. މިއީ 16 ބިލިއަނަށްވުރެ ގިނަ ޔޫޒަރނޭމްއާއި ޕާސްވޯޑް ހާމަވެފައިވާ ލީކެކެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، ދުނިޔޭގެ އެންމެ މަގުބޫލު ސައިޓުތައް ކަމަށްވާ ފޭސްބުކް، ގޫގުލް، އެޕަލް، ޓެލެގްރާމްގެ އިތުރުން ސަރުކާރުގެ ވެބްސައިޓުތަކުގެ މައުލޫމާތުވެސް ވަނީ ހާމަވެފައެވެ. ސައިބަރ ސެކިއުރިޓީގެ މާހިރުން މިކަމަށް ސިފަ ކުރައްވާފައިވަނީ "ދުނިޔެއަށް ދިމާވެފައިވާ ޑިޖިޓަލް ކުއްލި ނުރައްކަލެއް" ކަމަށެވެ.

ކަން ހިނގާފައިވާ ގޮތް

ސައިބަރނިއުސްގެ ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން މިދިޔަ 2024 ވަނަ އަހަރުގެ ޖޫން މަހުގެ ފަހުކޮޅު ވަނީ އިންޓަނެޓުން 30 ބޮޑު ޑޭޓާބޭސް ހޯދާފައެވެ. މި ކޮންމެ ޑޭޓާބޭހެއްގައިވެސް މިލިއަނަކަށްވުރެން ގިނަ އަދަދަށާއި ބިލިއަނަކަށްވުރެން ގިނަ އަދަދަށް ވަގަށް ނަގާފައިވާ ލޮގިން މައުލޫމާތުތައް ހިމެނެއެވެ.

މި މައުލޫމާތުތަކަކީ ހަމައެކަނި ކުރީގެ ހެކްތަކުން ލިބިފައިވާ މައުލޫމާތުތަކެއް ނޫނެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ގިނަ މައުލޫމާތުތަކަކީ އަލަށް ފެންނަ މައުލޫމާތުތަކެކެވެ. މާހިރުން ބުނެފައިވަނީ މިއީ "ހަމައެކަނި ޑޭޓާ ލީކެއް ނޫން، މިއީ ގިނަ ބަޔަކަށް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ހަމަލާ ދިނުމަށް އެކުލަވާލެވިފައިވާ ބްލޫޕްރިންޓެއް" ކަމަށެވެ.

މިކަމުގެ އަސަރު ފޯރާފައިވާ ފަރާތްތައް

އިންޓަނެޓް ބޭނުންކުރާ ގިނަ ފަރާތްތަކަށް މި ލީކުގެ އަސަރު ކޮށްފައިވެއެވެ. ލީކުވެފައިވާ މައުލޫމާތުތަކުގެ ތެރޭގައި ގޫގުލްއާއި ޖީމެއިލް، އެޕަލް އައިޑީ، ފޭސްބުކްއާއި އިންސްޓަގްރާމް، ގިތްހަބްއާއި ޓެލެގްރާމްގެ އިތުރުން ސަރުކާރުގެ ޕޯޓަލްތަކާއި ދުވާލަކު ބޭނުންކުރާ އެހެނިހެން އެތައް ވެބްސައިޓެއްގެ ލޮގިން މައުލޫމާތު ހިމެނެއެވެ. ލީކުވެފައިވާ މައުލޫމާތުތަކުގެ ތެރެއިން 3.5 ބިލިއަން މައުލޫމާތަކީ ޕޯޗުގީޒް ބަހުން ވާހަކަ ދައްކާ ފަރާތްތަކުގެ މައުލޫމާތެވެ. އަދި މިނޫނަސް ރަޝިޔާގެ ލޮގިންތަކާއި ޓެލެގްރާމް ލޮގިންތައްވެސް ވަރަށް ބޮޑު އަދަދަކަށް ހިމެނެއެވެ.

ލީކުވެފައިވާ މައުލޫމާތުތަކުގައި ޔޫއާރްއެލް، އެކައުންޓް އަދި ޕާސްވޯޑް ފަދަ މައުލޫމާތުތައް ސާފުކޮށް ފޮނުވާފައިވާ (ޕްލެއިން ޓެކްސްޓް) ގޮތަށް ހުރުމުން، ހެކަރުންނަށް އެކައުންޓްތަކަށް ވަނުމާއި މައުލޫމާތު ވަގަށް ނެގުމާއި އެކައުންޓްތަކުގެ ކޮންޓްރޯލް ނެގުން ވަނީ އިތުރަށް ފަސޭހަވެފައެވެ.

ލީކުވިގޮތް

މާހިރުން ގަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި މި ލީކު ހިނގާފައިވަނީ "އިންފޯސްޓީލަރސް"ގެ ނަމުން މަޝްހޫރުވެފައިވާ މެލްވެއާ ޓޫލްތަކެއް މެދުވެރިކޮށެވެ. މިއީ އިންޓަނެޓް ބޭނުންކުރާއިރު ޕާސްވޯޑް ވަގަށް ނަގާ މެލްވެއާގެ ބާވަތެކެވެ. މިފަދަ މެލްވެއާތައް ގިނައިން އިންސްޓޯލް ކުރެވެނީ ފިޝިން، މެލިޝަސް ޑައުންލޯޑްސް، ނުވަތަ ޕައިރެޓެޑް ސޮފްޓްވެއަރ ފަދަ ތަކެތި މެދުވެރިކޮށް ސިއްރިޔާތުގައެވެ. މި ޑޭޓާ ލީކުކުރީ ކޮންބައެއްކަން ނުވަތަ ކިތައް އެކައުންޓަށް އަސަރުކުރިކަން ކަށަވަރުކޮށް ދެނެގަނެވިފައެއް ނުވެއެވެ. ނަމަވެސް އަދަދުތައް ބިލިއަނުން ގިނަވާ ކަމީ ކަށަވަރު ކަމެކެވެ.

އެފްބީއައިއާއި ގޫގުލް އިން އިންޒާރު ދީފި

ފެޑެރަލް ބިއުރޯ އޮފް އިންވެސްޓިގޭޝަން (އެފްބީއައި) އިން ބުނެފައިވަނީ، ޚާއްސަކޮށް އީމެއިލް ނުވަތަ މެސެޖް މެދުވެރިކޮށް އަންނަ ނުދަންނަ ލިންކުތަކަށް ކްލިކް ނުކުރުމަށެވެ. ގޫގުލް އިންވެސް ވަނީ ޕާސްވޯޑް ބަދަލުކުރުމަށް އަދި، ޚާއްސަކޮށް ދެ ފެކްޓަރ އޮތެންޓިކޭޝަން (2FA) ނުވަތަ ޕާސްވޯޑް މެނޭޖަރެއް ބޭނުންނުކުރާ ފަރާތްތައް ސަމާލުވުމަށް އިންޒާރުދީފައެވެ.

ފޭސްބުކް އިންވެސް މަދު ދުވަސްކޮޅެއް ކުރިން ވަނީ މައި އެޕްލިކޭޝަނާއި މެސެންޖަރަށްވެސް "ޕާސްކީ ލޮގިން" ތައާރަފްކޮށްފައެވެ. އެ ވެބްސައިޓުން ވަނީ ސެކިއުރިޓީ އިތުރުކުރުމަށް 2FA ބޭނުންކުރުމަށް ގޮވާލާފައެވެ.
ސައިބަރސެކިއުރިޓީ އަދި ޑިޖިޓަލް ޓްރާންސްފޯމޭޝަނަށް ޚާއްސަ ކުންފުންޏެއް ކަމަށްވާ އެސްސީއެސް ޓެކް އިންޑިއާގެ ސީއީއޯ ސުޖިތު ޕަޓޭލް ވިދާޅުވީ، "މިއީ ހަމައެކަނި ޑޭޓާ ލީކެއް ނޫން، މިއީ ދުނިޔެއަށް ދިމާވެފައިވާ ޑިޖިޓަލް ކުއްލި ނުރައްކަލެއް. މި ލީކުގެ ބޮޑުކަން ހައިރާން ކުރުވަނިވި، އަދި މިއީ ހުރިހާ ކުންފުނިތަކަށްވެސް ލިބުނު ބޮޑު އިންޒާރެއް" ކަމަށެވެ. އަދި ވިދާޅުވީ، "16 ބިލިއަން ލޮގިން ހާމަވުމަކީ ހަމައެކަނި ޕާސްވޯޑްތަކެއް ނޫން -- މިއީ އިތުބާރާއި، ކުންފުނީގެ ނަމާއި، އަދި ވިޔަފާރި ދެމެހެއްޓުމަށްވެސް ނުރައްކާވާނެ ކަމެއް. އަވަސްކަމާއެކު މިކަމަށް ތައްޔާރުވެ، ޒީރޯ-ޓްރަސް މޮޑެލްތައް ބޭނުންކޮށް، ރިއަލް-ޓައިމް ތްރެޓް އިންޓެލިޖެންސަށް އިސްކަން ދޭންޖެހޭނެ. ސައިބަރސެކިއުރިޓީގެ ލީޑަރޝިޕް ހަމައެކަނި އައިޓީ ޑިޕާޓްމަންޓްގައި ނުބަހައްޓާ، ބޯޑްރޫމްގައިވެސް ހިމެނެން ޖެހޭނެ، ސަބަބަކީ ޖަވާބުދާރީވުމާއި ތައްޔާރީތައް ހުރުމަކީ ޓެކްނޮލޮޖީއާ އެއްވަރަށް މުހިންމު ކަމެއް."

މިހާރު ކުރަންޖެހޭ ކަންކަން:ސެކިއުރިޓީ މާހިރުން ނަސޭހަތްތެރިވަނީ އަވަހަށް ތިރީގައިވާ ކަންކަން ކުރުމަށެވެ:

އީމެއިލް، ބޭންކިން، އަދި ސަރުކާރުގެ ވެބްސައިޓުތައް ފަދަ އެންމެ މުހިންމު އެކައުންޓްތަކުން ފެށިގެން ޕާސްވޯޑް ބަދަލުކުރުން.
ވަކިވަކި، ވަރުގަދަ ޕާސްވޯޑް ބޭނުންކުރާކަން ކަށަވަރުކުރުން.
ފުރުސަތު ލިބޭ ކޮންމެ ތަނެއްގައި ދެ ފެކްޓަރ އޮތެންޓިކޭޝަން (2FA) އޮންކުރުން.
ނުދަންނަ މެސެޖް ނުވަތަ އީމެއިލްތަކުން އަންނަ ޝައްކު އުފެދޭ ލިންކުތަކަށް ކްލިކް ނުކުރުން.
ލޮގިން މައުލޫމާތު ރައްކާތެރިކޮށް ބެހެއްޓުމަށް އިތުބާރު ހުރި ޕާސްވޯޑް މެނޭޖަރެއް ބޭނުންކުރުން.