އަޒަރުބައިޖާނާއި އަރުމީނިއާގެ ދިގު ހަނގުރާމައަށް ނިމުން ގެނެސްފި: ހުރިހާ ތައުރީފެއް ޓްރަމްޕަށް

އަޒަރުބައިޖާނާއި އަރުމީނިއާ ދެމެދުގައިވާ  ޒަމާންވީ ދެކޮޅުވެރިކަމެއްގެ ނިމުން ގެނެސް، އެއްބަސްވުމެއްގައި ސޮއިކޮށްފިއެވެ. މި އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކޮށްފައިވަނީ ހުކުރު ދުވަހު އެމެރިކާގެ ވައިޓް ހައުސްގައި ބޭއްވުނު ރަސްމިއްޔާތެއްގައެވެ. މިއީ އެމެރިކާގެ ރައީސް ޑޮނަލްޑް ޓްރަމްޕްގެ މެދުވެރިކަމާއެކު ހާސިލްކުރެވުނު ތާރީޚީ ކާމިޔާބީއެއް ކަމަށް ބުނެވެއެވެ.

އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކުރެއްވީ އަޒަރުބައިޖާނުގެ ރައީސް އިލްހާމް އަލިޔޭވް އާއި އަރުމީނިއާގެ ބޮޑުވަޒީރު ނިކޯލް ޕަޝިންޔާންއެވެ. މި ރަސްމިއްޔާތުގެ ހެކިވެރިއެއްގެ ގޮތުން ރައީސް ޓްރަމްޕް ބައިވެރިވެވަޑައިގެންނެވިއެވެ. ޓްރަމްޕް މި އެއްބަސްވުމަކީ "ތާރީޚީ" އަދި "ފަސްޖެހިފައި އޮތް ކަމެއް" ކަމަށް ސިފަކުރެއްވިއެވެ.

މި އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން، ދެޤައުމުގެ ދެމެދު ހުރި ހަނގުރާމަވެރިކަން މުޅިން ނިމުމަކަށް އަންނާނެއެވެ. އަދި މުހިންމު ދަތުރުފަތުރުގެ މަގުތައް އަލުން ހުޅުވައި، ވިޔަފާރިއާއި ދަތުރުފަތުރު އަދި ހާރިޖީ ގުޅުންތައް އިތުރުކުރެވޭނެއެވެ. ޓްރަމްޕް ވިދާޅުވީ ދެޤައުމުން ވެސް "އެކުވެރިކަމާއި އެއްބާރުލުމަށް އިސްކަންދީ، ހަނގުރާމަ ދާއިމީކޮށް ހުއްޓާލުމަށް" އެއްބަސްވެފައިވާ ކަމަށެވެ. "ފަންސަވީސް އަހަރު ދުވަހު އެމީހުން ހަނގުރާމަކުރި، އަދި މިހާރު އެމީހުންނަކީ ރައްޓެހިން،" ޓްރަމްޕް ވިދާޅުވިއެވެ.

މި އެއްބަސްވުމުގެ މުހިންމު ބައެއްގެ ގޮތުން، އަޒަރުބައިޖާނާއި އޭގެ ނަޚްޗިވަން އަކުލޭވް، އަރުމީނިއާގެ ސަރަޙައްދުތަކުން ގުޅުވައިދޭނެ ބޮޑު ދަތުރުފަތުރުގެ ކޮރިޑޯއެއް ހަދަން ވަނީ ނިންމާފައެވެ. ވައިޓް ހައުސްއިން ބުނި ގޮތުގައި މި ކޮރިޑޯއަށް ނަންދޭނީ "ޓްރަމްޕް ރޫޓް ފޯރ އިންޓަނޭޝަނަލް ޕީސް އެންޑް ޕްރޮސްޕެރިޓީ" (ބައިނަލްއަޤްވާމީ ސުލްހަ އާއި ތަރައްޤީއަށް ޓްރަމްޕްގެ މަގު) މިނަމުންނެވެ. މި ކޮރިޑޯގެ މައްސަލައަކީ ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގައި ސުލްހައިގެ މަސައްކަތްތަކަށް ހުރަސް އެޅިފައި އޮތް މައްސަލައެކެވެ.

އަލިޔޭވް މި ކާމިޔާބީއަށް ތައުރީފުކުރައްވަމުން ވިދާޅުވިއެވެ. "ހަނގުރާމަތަކާއި ލޭއޮހޮރުވުންތަކަށް އަހަރެމެން ގިނަ އަހަރުތަކެއް ވަޒަންކޮށްފީމު، ނަމަވެސް މިއަދު އަހަރެމެން ފަށަނީ އާ ބާބެއް،" އަލިޔޭވް ވިދާޅުވިއެވެ. އަދި ޓްރަމްޕް "ހަ މަސް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި އަޖައިބުވާފަދަ ކަމެއް" ހާސިލްކޮށްދެއްވާފައިވާ ކަމަށް ވެސް އަލިޔޭވް ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ. ޕަޝިންޔާން މި އެއްބަސްވުމަކީ "މުހިންމު މަރުހަލާއެއް" ކަމަށް ސިފަކުރެއްވިއެވެ.

މި ސުލްހައިގެ އެއްބަސްވުމުގެ އިތުރުން، ޓްރަމްޕް ދެޤައުމާއެކު ވަކިވަކިން ހަކަތަ، ޓެކްނޮލޮޖީ އަދި އާރްޓިފިޝަލް އިންޓެލިޖެންސް  ގެ ދާއިރާތަކުން ގުޅުން ބަދަހިކުރުމުގެ އެއްބަސްވުންތަކުގައި ވެސް ސޮއިކުރެއްވިއެވެ.

މި ސަމިޓަކީ ސައުތު ކޮކޭސަސް ސަރަޙައްދުގައި ބޮޑު ބަދަލެއް ގެނުވާނެ ކަމެއް ކަމަށް ބެލެވެއެވެ. ދިގު މުއްދަތެއްގައި މި ސަރަޙައްދުގެ ސުލްހައިގެ މުހިންމު މެދުވެރިޔަކީ ރަޝިޔާ ކަމުގައި ވިއެވެ. ރައީސް ވްލަޑިމިއަރ ޕޫޓިން ވެސް މީގެ ކުރިން ދެ ފަރާތުގެ ދެމެދު އެއްބަސްވުންތަކަށް މެދުވެރިވެވަޑައިގެންފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް މި ފަހަރު އަރުމީނިއާ އާއި އަޒަރުބައިޖާން ވެސް ވަނީ އެމެރިކާގެ ބާރުވެރިކަމުގެ ދަށުން މި މައްސަލަ ހައްލުކުރުމަށް އިސްކަންދީފައެވެ. ރަޝިޔާގެ ހުށަހެޅުންތައް ބައިކޮށްލާފައިވާ މި އެއްބަސްވުމަކީ ސަތޭކައަށް ވުރެ ގިނަ އަހަރު ރަޝިޔާގެ ބާރުގެ ދަށުގައި އޮތް މި ސަރަޙައްދުގައި މޮސްކޯގެ ނުފޫޒު ކުޑަކުރާނެ ކަމެއް ކަމަށް ތަހުލީލުކުރާ ފަރާތްތަކުން ބުނެއެވެ. ޓްރަމްޕް ވިދާޅުވީ އަންނަ ހަފުތާގައި ރައީސް ޕޫޓިންއާ އެކު އަލަސްކާގައި އިތުރު މަޝްވަރާތަކަށް ބައްދަލުކުރައްވާނެ ކަމަށެވެ.

ނަގޮރުނޯ-ކަރަބާޚްގެ ސަރަޙައްދީ މައްސަލައަކާ ގުޅިގެން 1980ގެ އަހަރުތަކުގެ ފަހުކޮޅުން ފެށިގެން މި ދެޤައުމުގެ ދެމެދު ހަނގުރާމަ ވަނީ ހިނގާފައެވެ. ސޯވިއެޓް ޔޫނިއަން ބައިބައިވުމަށް ފަހު، 1994 ވަނަ އަހަރު ނިމުނު ހަ އަހަރު ދުވަހުގެ ހަނގުރާމައަކަށް ފަހު، މި ސަރަޙައްދުގެ ބޮޑު ބަޔެއް ކޮންޓްރޯލްކުރަމުން ދިޔައީ އަރުމީނިއާއިންނެވެ. 2020 ވަނަ އަހަރު އަޒަރުބައިޖާނުން ވަނީ މި ސަރަޙައްދުގެ ބައެއް ބައިތައް އަނބުރާ ހޯދާފައެވެ. އަދި 2023 ވަނަ އަހަރުގެ އޮކްޓޯބަރު މަހު އަޒަރުބައިޖާނުން އަނެއްކާ ވެސް އަސްކަރީ އޮޕަރޭޝަނެއް ފެށުމުން ނަގޮރުނޯ-ކަރަބާޚްގެ ސެޕަރޭޓިސްޓުން ހަތިޔާރު ބަހައްޓައި، އެ ސަރަޙައްދުގެ ސަރުކާރު އަމިއްލައަށް އުވާލައި، އަޒަރުބައިޖާނާ ގުޅުމަށް އެއްބަސްވިއެވެ.

ހުކުރު ދުވަހުގެ އެއްބަސްވުން ބިނާވެފައިވަނީ މި ބާރުވެރިކަމުގެ ދައުރު ދާއިމީކޮށް ނިމުމަކަށް ގެނައުމުގެ މައްޗަށެވެ. މި ތިން ބޭފުޅުން ވެސް ވިދާޅުވީ މި އެއްބަސްވުމަކީ ކޮކޭސަސް ސަރަޙައްދުގައި ސުލްހައާއި ވިޔަފާރިއާއި އެއްބާރުލުމުގެ އާ ޒަމާނެއްގެ ފެށުން ކަމަށެވެ.